Program Szczepień Ochronnych nazywany jest potocznie Kalendarzem Szczepień i większości z nas kojarzy się przede wszystkim ze szczepieniem dzieci. Jest to jednak zdecydowanie bardziej złożone zagadnienie, które warto wyjaśnić. Sprawdź, dlaczego szczepi się dzieci, nastolatki oraz dorosłych.
Na czym polega kalendarz szczepień?
Zacznijmy od wyjaśnienia funkcjonowania systemu szczepień ochronnych w Polsce. Otóż szczepienia w naszym kraju są bezpłatne (finansowane z budżetu państwa) oraz obowiązkowe. W skład obligatoryjnych szczepień zalicza się:
- szczepienie przeciw gruźlicy,
- szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (wzw B),
- szczepienie przeciw rotawirusom,
- szczepienie przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi,
- szczepienie przeciw ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis),
- szczepienie przeciw inwazyjnemu zakażeniu Haemophilus influenzae typu B (Hib),
- szczepienie przeciw odrze,
- szczepienie przeciw śwince,
- szczepienie przeciw różyczce,
- szczepienie przeciw pneumokokom,
- szczepienie przeciw ospie wietrznej (w grupach ryzyka).
Podstawowy kalendarz szczepień realizowany jest do 19. roku życia oraz u osób dorosłych szczególnie narażonych (np. studentów medycyny). Niektóre z nich to tzw. szczepionki skojarzone, które za jednorazową iniekcją zapewniają odporność na kilka chorób. Najbardziej powszechnym przykładem jest szczepienie MMR, czyli szczepienie przeciwko odrze, różyczce i śwince.
Osobną grupę stanowią szczepienia zalecane, czyli także bezpłatne, jednak nieobowiązkowe szczepienia. Zalicza się do nich:
- szczepienie HPV,
- szczepienie COVID-19.
Wreszcie trzecią grupę, którą można znaleźć w kalendarzu szczepień stanowią szczepienia zalecane, które jednak są odpłatne. Zalicza się do nich:
- szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (wzw A),
- szczepienie przeciw wzw B (osoby narażone na zakażenie),
- szczepienie przeciw ospie wietrznej,
- szczepienie przeciw grypie,
- szczepienie na pneumokoki (dla urodzonych przed 1 stycznia 2017),
- szczepienie przeciw meningokokom,
- szczepienie przeciw ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV),
- szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu,
- szczepienie przeciw cholerze,
- szczepienie przeciw durowi brzusznemu,
- szczepienie przeciw wściekliźnie,
- szczepienie przeciw żółtej gorączce.
Dlaczego kalendarz szczepień dotyczy także nastolatki i dorosłych?
Program Szczepień Ochronnych obejmuje już pierwszą dobę życia dziecka, kiedy to jest ono szczepione przeciwko gruźlicy oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (HBV). W dalszej kolejności szczepienia kumulują się w pierwszym roku życia, a następnie w okresie do 6. roku życia. Potem częstotliwość szczepień znacząco spada, a wieńczy je dawka przypominająca szczepienia przeciw błonicy, tężcowi oraz krztuścowi w 19. roku życia. Ideą tak skonstruowanego kalendarza szczepień jest uzyskanie przez dzieci odporności na groźne choroby na jak najwcześniejszym etapie życia, aby w okresie przebywania w żłobku czy przedszkolu, czyli dużych zbiorowiskach wirusów i bakterii, posiadały niezbędną odporność. Dlaczego zatem kalendarz szczepień obejmuje także nastolatki?
Jak wiadomo wiek nastoletni to nierzadko spore zmiany w życiu dorastających ludzi. Pojawia się nowe środowisko, zmieniają się czynniki zewnętrzne oraz codzienny tryb życia. W związku z tym zmianom ulegają także kwestie związane z ryzykiem zachorowania na poszczególne choroby. Młodzi ludzie są bardziej narażeni na zakażenia drogą kropelkową bądź płciową. Z tego względu podstawowym zadaniem tzw. szczepień przypominających jest przywrócenie stanu wysokiej odporności. Stąd chociażby wspomniane już szczepienie 19-latków przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi. Wiek nastoletni to także optymalny okres, w którym można zapewnić młodym dorosłym ochronę przed niektórymi chorobami nowotworowymi, które mogą im zagrażać.
Ludzki organizm zmienia się z upływem lat, a to wiąże się także ze zmianami naszego układu odpornościowego. Różnice dotyczą także naszej codzienności, a związku z tym również czynników ryzyka. Wielu dorosłych jest narażonych na choroby zakaźne z racji wykonywanego zawodu, a szczepienie pozwala chronić siebie i swoich bliskich. Dlatego też szczepienie dorosłych jest równie istotne, co nabywanie odporności przez dzieci i nastolatki. Co więcej, w przypadku wielu chorób, ich skutki mogą znacznie poważniejsze dla dorosłych niż dla dzieci. Dlatego brak odporności np. na ospę może stanowić poważne zagrożenie.
Drugi aspekt, o którym warto pamiętać to fakt, że wirusy i bakterie ulegają modyfikacjom. Stąd chociażby potrzeba regularnego szczepienia się przeciwko grypie, gdyż ta choroba nieustannie ewoluuje, a poszczególne szczepy mogą być groźne dla osób, które np. szczepiły się przeciwko grypie pięć lat temu.
