Na wiele wykładów, zajęć laboratoryjnych czy warsztatów już brakuje miejsc (zapisy i szczegółowy program znajduje się na stronie). W tym roku zajęcia dla fanów biologii na Wydziale Nauk Biologicznych UZ rozpoczną się już o godz. 16.00 w siedzibie Wydziału przy ul. prof. Z. Szafrana 1 (bud. A-8), ale są też wykłady, które odbędą się w siedzibie Pracowni Biochemii i Biologii Komórki przy ul. Monte Cassino 21b (bud. A-26). Laboratoria, warsztaty, wykłady, quizy i gry przeznaczone są dla różnych grup wiekowych. Na większość, jak zawsze, obowiązuje rezerwacja miejsc.

Noc Biologów jest imprezą ogólnopolską, która po raz pierwszy została zorganizowana w 2012 r. Dzisiaj 34 uczelnie i ośrodki naukowe otwierają swoje podwoje dla miłośników biologii 

Noc Biologów na Uniwersytecie Zielonogórskim Wydział Nauk Biologicznych 10 stycznia 2020 r.

PROGRAM

LABORATORIA

Tajemnice drzew - prowadzą: mgr Żanna Tyrała-Wierucka, dr hab. Grzegorz Iszkuło, prof. UZ

Celem jest przekazanie wiedzy na temat sposobu określania wieku drzew i umiejętności rozpoznawania pospolicie występujących drzew i krzewów

PRZEBIEG: Przy pomocy świdra przyrostowego pobrane będą wywierty z widocznymi słojami rocznymi. Następnie będziemy rozpoznawać drzewa i krzewy po pędach spoczynkowych. Do dyspozycji uczestnika będą: 1) żywe pędy drzew i krzewów liściastych; 2) specjalnie z tej okazji skonstruowany klucz, w którym będą opisane charakterystyczne proste i zawsze widoczne cechy, które pozwolą na zaklasyfikowanie drzew do gatunków i rodzajów. Po zajęciach każdy uczestnik będzie potrafił odróżnić drzewa i krzewy pospolicie występujących w naszych lasach, parkach i ogrodach.

Wiek: b/o

Bud. A-8, sala 204, ul. prof. Z. Szafrana 1

16:00-16:45 brak miejsc

17:00-17:45 brak miejsc

18:00-18:45 brak miejsc

Kryształowe komórki - prowadzą: dr Anna Wróblewska-Kurdyk, dr Katarzyna Dancewicz, lic. Paulina Bylica, lic. Patrycja Nakonieczna

Celem zajęć laboratoryjnych jest zapoznanie uczestników z budową i obsługą mikroskopu świetlnego oraz techniką wykonywania preparatów mikroskopowych przy wykorzystaniu drobnego sprzętu laboratoryjnego.

PRZEBIEG: Prowadzący zapozna uczestników z budową i obsługą mikroskopów oraz zaprezentuje szkło laboratoryjne i narzędzia potrzebne do przygotowania preparatów mikroskopowych. Uczestnicy korzystając z przygotowanego materiału biologicznego i narzędzi laboratoryjnych samodzielnie przygotują preparaty mikroskopowe, które następnie będą oglądać pod mikroskopem. Przy pomocy materiałów dydaktycznych zidentyfikują różne formy kryształów szczawianu wapnia obecne w komórkach roślinnych.

Wiek: od 15 lat

Bud. A-8, sala 7, ul. prof. Z. Szafrana 1

16:00-16:50 brak miejsc

17:00-17:50 - 1 z 8

18:00-18:50 brak miejsc

Pasożyty – mistrzowie innowacji - prowadzą: prof. dr hab. Grzegorz Gabryś, dr Elżbieta Roland, dr Agnieszka Ważna, mgr Monika Popiwczuk

CELE: Każde zwierzę ma swoje specyficzne siedlisko. Dla jednych jest to ocean, a dla innych las. Jest jednak grupa zwierząt, dla których siedliskiem jesteśmy my - ludzie. Niektóre preferują naszą skórę i włosy, inne znajdują przytulne schronienie w naszej krwi, jelitach i płucach. Jakie ewolucyjne przystosowania pozwoliły tym zwierzętom zasiedlić nasze organizmy i jakimi drogami przedostają się do naszego ciała? Okazja, żeby poznać zwierzęta, dla których jesteśmy wygodnym mieszkaniem.

PRZEBIEG:

1. Wprowadzenie:

a) Zapoznanie się z ogólną charakterystyką endo- i egzopasożytów.

2. Realizacja:

a) Obserwacja mikroskopowa i makroskopowa wybranych przedstawicieli pasożytów człowieka.

b) Analiza przystosowań organizmów do pasożytniczego trybu życia.

c) Przegląd najgroźniejszych pasożytów człowieka.

3. Podsumowanie.

Wiek: od 10 lat

Bud. A-8, sala 216, ul. prof. Z. Szafrana 1

16:00-16:55 brak miejsc

17:00-17:55 brak miejsc

18:00-18:55 brak miejsc

Zatrzymać oddech - prowadzą: dr hab. Mariusz Kasprzak, prof. UZ, dr Mateusz Ciepliński, mgr Monika Grandtke

CEL: Zapoznanie z anatomią i fizjologią układu oddechowego; określenie wpływu środowiska na układ oddechowy człowieka.

PRZEBIEG:

1. Omówienie podstaw budowy i fizjologii układu oddechowego.

2. Fizjologia zatrzymanego oddechu – ćwiczenia pomagające prawidłowo oddychać i kontrolować oddech.

3. Badanie spirometrem – określenie pojemności płuc.

4. Badanie pikflometrem – określenie szczytowego przepływu powietrza przez płuca.

5. Wpływ zmian zachodzących w środowisku na układ oddechowy.

Wiek: od 12 lat

Bud. A-8, sala 4, ul. prof. Z. Szafrana 1

16:00-16:45 brak miejsc

17:00-17:45 brak miejsc

18:00-18:45 brak miejsc

LABORATORIUM

Co nas truje? Analiza żywności i wody - prowadzi: dr hab. Ewa Jaśkiewicz, prof. UZ

CELE: Identyfikacja wybranych trucizn w żywności i wodzie.

PRZEBIEG: Wprowadzenie do tematu. Przeprowadzenie testów wykrywających skażenia w przyniesionych przez uczestników próbkach.

Wiek: od 12 lat

Bud. A-8, sala 211a, ul. prof. Z. Szafrana 1

16:00-16:50 brak miejsc

17:00-17:50 brak miejsc

18:00-18:50 brak miejsc

WARSZATY

W ślad za 'Śladem ekologicznym' - prowadzi: dr Olaf Ciebiera

Jaki jest związek pomiędzy naszym stylem życia a stopniem zużycia zasobów naturalnych Ziemi? Celem zajęć jest wskazanie oddziaływania na środowisko przyrodnicze każdego uczestnika. Uświadomienie wagi podejmowanych przez społeczeństwo codziennych decyzji konsumenckich i ich wpływu na środowisko, a łącznie powodujących globalne zmiany na Ziemi.

PRZEBIEG:

- Krótkie wprowadzenie, Fragment filmu „Punkt krytyczny Świadoma konsumpcja” WWF

- Ćwiczenie: Sprawdź swój ślad ekologiczny – każdy uczestnik musi być wyposażony we własny telefon/smartfon/tablet itp. z dostępem do Internetu

- Omówienie wyników i wyciągnięcie wniosków.

Wiek: od 12 lat

Bud. A-8, sala 117, ul. prof. Z. Szafrana 1

16:00-16:45 3 z 20

17:00-17:45 brak miejsc

18:00-18:45 brak miejsc

Mój sąsiad – nietoperz - prowadzą: mgr Anna Bator, dr Jan Cichocki

Nietoperze to nasi cisi, nocni sprzymierzeńcy w walce z owadami. Mieszkają w naszych domach, polują na naszych podwórkach, a mimo to, tak niewiele wiemy o ich życiu. Wielu twierdzi, że są brzydkie i odrażające, ale ilu z nas widziało je z bliska i miało okazję nawiązać z nimi bezpośredni kontakt? Może czas to wreszcie zmienić?

PRZEBIEG:

1. Wprowadzenie

a) Zapoznanie się z ogólną charakterystyką biologii i ekologii nietoperzy, z naciskiem na gatunki synantropijne,

b) Oglądanie budek dla nietoperzy, detektorów ultrasonicznych i eksponatów.

c) Spotkanie z żywymi zwierzętami i ich karmienie.

d) Podsumowanie.

Wiek: od 10 lat

Bud. A-8, sala 217, ul. prof. Z. Szafrana 1

16:00-16:55 brak miejsc

17:00-17:55 brak miejsc

18:00-18:55 brak miejsc

Współczesne przyczyny zanikania populacji płazów na świecie - prowadzą: dr hab. Bartłomiej Najbar, prof. UZ, mgr Magdalena Wieczorek

Celem projektu jest ukazanie przyczyn zanikania populacji płazów na świecie. Poznanie cech charakterystycznych gatunków najbardziej zagrożonych wyginięciem. Ważne wydaje się również zwrócenie uwagi na potrzebę ochrony tych zwierząt oraz rolę jaką pełnią w ekosystemach.

PRZEBIEG: Na siedmiu stanowiskach przygotowane będą karty pracy. Uczestnicy będą korzystali z plansz przedstawiających wybrane gatunki płazów. Przy każdym stanowisku będzie przygotowane miejsce dla dwóch uczestników.

Wiek: od 14 lat

Bud. A-8, sala 18, ul. prof. Z. Szafrana 1

16:00-16:45 brak miejsc

17:00-17:45 brak miejsc

18:00-18:50 14 z 14

Śledztwo w sprawie tłuszczu - prowadzą: dr Ewa Nowacka-Chiari, mgr Bartłomiej Hes, studenci kierunku wychowanie fizyczne

CELE: wskazanie zagrożeń wynikających z nadmiaru tłuszczu i jego rozłożenia, zapoznanie z wybranymi metodami oceniającymi masę ciała, poziom oraz dystrybucję tłuszczu w organizmie.

PRZEBIEG: uczestnicy zostaną wprowadzeni w podstawy teoretyczne – krótki wykład, a następnie włączą się w realizację części praktycznej, w której przewidziana jest:

• analiza składu ciała metodą BIA,

• pomiar cech informujących o dystrybucji tłuszczu,

• ocena wskaźnika BMI w zależności od wieku.

Wiek: od 12 lat

16:00-16:45 brak miejsc

17:00-17:45 brak miejsc

18:00-18:45 brak miejsc

WYKŁAD

Norma biologiczna w rozwoju dzieci i młodzieży województwa lubuskiego - prowadzą: dr hab. Józef Tatarczuk, prof. UZ, mgr Marta Choptiany, mgr Adam Pobihuszka

Wiedza o prawidłowościach i uwarunkowaniach procesów rozwoju dzieci i młodzieży jest obecnie bardzo szeroka, a mimo tego, zagadnienia te są cały czas potrzebne i budzą zainteresowanie przedstawicieli wielu nauk. Właściwa ocena wieku biologicznego dziecka jest możliwa tylko wtedy, kiedy dysponujemy odpowiednim układem odniesienia. Funkcję takiego układu odniesienia spełniają normy lub standardy rozwoju, służące do diagnozy i kontroli indywidualnego rozwoju dziecka na tle populacji, do której on należy. Powszechnie stosowanym graficznie obrazem normy rozwojowej jest siatka centylowa, która podaje pełny zakres zmienności cechy. Jest ona jedną z metod obiektywnej oceny rozwoju biologicznego człowieka.

W wykładzie zostaną przedstawione siatki centylowe wybranych cech somatycznych. Powszechne granice obszaru normy wyznaczają centyle C25-C75. Pięćdziesiąty centyl oznacza, że u połowy osobników w danej populacji parametr cechy przyjmuje wartości mniejsze, a w drugiej połowie większe. Badania przeprowadzono w latach 2015-2018, które objęły 1049 uczniów w wieku 7-16 lat z województwa lubuskiego.

Wiek: od 14 lat

Bud. A-8, sala 219, ul. prof. Z. Szafrana 1

16:00-17:00 50 miejsc (nie obowiązuje rezerwacja miejsc)

WYKŁAD I DYSKUSJA

Kalorie – z czym się je „je” i jak je policzyć - prowadzi: dr Artur Wandycz

CELE: poznanie przez słuchaczy podstawowych zagadnień związanych z „energetyczną” stroną odżywiania, zasadami kalorymetrii oraz energetyką pracy i wypoczynku.

PRZEBIEG: przedstawienie zagadnień związanych z przemianami energetycznymi w organizmie człowieka i częściowo z odżywianiem w formie wykładu uzupełnionego prezentacją multimedialną, połączonego z dyskusją. W trakcie wykładu omówione zostaną następujące kwestie:

- podstawowe pojęcia dotyczące energii,

- źródła energii i dostępność w pożywieniu,

- podstawowa przemiana materii i tempo metabolizmu – oznaczanie metodami pośrednimi,

- magazynowanie energii w organizmie (zmiany składu ciała i ilości tkanki tłuszczowej),

- praca mięśni i zużycie tlenu (procesy tlenowe i beztlenowe),

- optimum energetyczne i koszt poruszania się,

- dobowy wydatek energetyczny,

- wydatek energetyczny związany z aktywnością zawodową, odpoczynkiem i szeroko rozumianą aktywnością fizyczną.

Wiek: od 16 lat

Bud. A-8, sala 115, ul. prof. Z. Szafrana 1

16:00-16:45 24 z 25

Jakie są granice odpowiedzi organizmu człowieka na globalizację środowiska? - prowadzi: dr hab. Piotr Kamiński, prof. UZ

CELE WYKŁADU:

1. fizjologiczne granice możliwości funkcjonowania organizmu człowieka w warunkach efektów globalizacji.

2. uwarunkowania kondycji organizmu pod wpływem oddziaływań mechanizmów obronnych, aktywnych już na poziomie układu nerwowego, poprzez sygnały wysyłane przez Ośrodkowy Układ Nerwowy do różnych ośrodków.

3. możliwości obrony enzymatycznej i nieenzymatycznej oraz poprzez białka stresowe.

4. możliwości kodowania układów białkowych i enzymatycznych, odpowiedzialnych za detoksykację i obronę przed stresorami środowiska, co zwiększa możliwości uniknięcia trwałych defektów organizmu poddanego destabilizacji.

5. możliwości układu immunologicznego w obliczu zagrożeń środowiskowych (szerokie granice skutecznej obrony w warunkach dyskomfortu środowiskowego).

Wiek: od 16 lat

Bud. A-8, sala 115, ul. prof. Z. Szafrana 1

17:00-17:55 65 (nie obowiązuje rezerwacja miejsc)

Zdrowie zaczyna się w brzuchu - prowadzi: dr Sylwia Andrzejczak-Grządko

CELE: Przybliżenie uczestnikom znaczenia mikroflory jelitowej dla zdrowia i samopoczucia człowieka. Ponadto podkreślenie wpływu zmian w środowisku na zmiany składu bakterii jelitowych, a tym samym na człowieka.

W czasie wykładu zostanie przedstawiona, zarówno pod względem struktury, jak i funkcji, mikroflora jelitowa człowieka. Prezentacja skupiać się będzie na mikroorganizmach jelitowych, zarówno probiotycznych - sprzyjających zdrowiu, jak i oportunistycznych, stanowiących zagrożenie dla zdrowia. Omówione zostaną główne funkcje mikroflory, tj. synteza witamin, wspomaganie trawienia, detoksykacja. Szczególna uwaga zostanie poświęcona roli bakterii jelitowych w immunomodulacji - budowaniu i pobudzaniu układu odpornościowego oraz wpływie na oś jelito-mózg, czyli pośredniemu oddziaływaniu mikroorganizmów jelitowych na samopoczucie i zdrowie psychiczne człowieka. Ponadto podkreślony zostanie wpływ diety oraz stylu życia, w tym stanu środowiska życia, na skład mikroflory jelitowej. Podjęty zostanie problem nadużywania antybiotyków oraz środków chemicznych w rolnictwie i przemyśle spożywczym, który bezpośrednio przekłada się na mikroorganizmy zasiedlające ludzkie ciało, a pośrednio na zdrowie człowieka

Wiek: od 12 lat

Bud. A-8, sala 115, ul. prof. Z. Szafrana 1

18:00-18:45 65 (nie obowiązuje rezerwacja miejsc)

WYKŁAD I POKAZ

Blaski i cienie ewolucji molekularnej - prowadzą: dr Elżbieta Heger, dr Dżamila Bogusławska, dr Renata Grochowalska, dr Beata Machnicka, mgr Ewelina Czarnecka

CELE:

Przedmiotem wykładu i warsztatów laboratoryjnych będzie opowieść o tym jakie zyski i straty pociąga za sobą proces ewolucji molekularnej dokonujący się na szczeblu DNA, RNA i białek.

W ramach części wykładowej przedstawione zostaną zasadnicze mechanizmy powstawania nowych genów, modyfikacje już istniejących oraz przykłady ich wpływu na kodowane białka i obserwowane cechy organizmów.

Czy mutacje genetyczne są częste? Czy my też jesteśmy mutantami? Czy zmiany w genomach są groźne? Czy mogą być pożądane? Jakie czynniki sprzyjają mutacjom DNA? Czy mutacje zawsze odbijają się negatywnie? – na te pytania uczestnik uzyska odpowiedź w trakcie prezentowanego wykładu i dyskusji w laboratorium biologii molekularnej.

PRZEBIEG:

1. Wykład połączony z dyskusją

2. Quiz zagadkowy prezentujący intrygujące przypadki międzygatunkowych i międzyosobniczych różnic budowy genomów

3. Prezentacja technologii i metod analizy molekularnej DNA, RNA i białek

- źródła i sposoby izolacji DNA

- metody analizy DNA i RNA

- metody analizy białek

Wiek: od 15 lat

Bud. A-26, sala 15, ul. Monte Cassino 21b

16:00-17:25 brak miejsc

17:30-19:00 brak miejsc

Źródło: Ewa Sapeńko Rzecznik prasowy Uniwersytetu Zielonogórskiego