Położna środowiskowa to wykwalifikowana położna lub pielęgniarka, która specjalizuje się w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego, środowiskowego, środowiskowo-rodzinnego oraz promocji zdrowia. Jaką rolę w życiu kobiety odgrywa położna środowiskowa? Kto może skorzystać z jej usług? Na te i inne pytania odpowiada doświadczona położna Edyty Szumowicz – ambasadorka kampanii “Położna na medal”.
Położna środowiskowa – kto to jest i czym się zajmuje?
Położna podstawowej opieki zdrowotnej (poz) zwana też często położną środowiskową lub rodzinną to samodzielna profesjonalistka, która wykonuje świadczenia w środowisku pacjenta w bardzo szerokim zakresie. Zawód położnej zajmuje centralne miejsce w opiece położniczo – ginekologicznej. Ma jasno określony prawem zakres obowiązków i kompetencji. Położna środowiskowa sprawuje kompleksową opiekę położniczą i ginekologiczną nad osobami płci żeńskiej oraz noworodkami do drugiego miesiąca życia.
Komu przysługuje położna środowiskowa i jak można ją wybrać?
Wbrew powszechnemu przekonaniu opieka położnej środowiskowej nie ogranicza się tylko do porodu i połogu. Sprawują one również opiekę nad pacjentką po operacjach ginekologicznych oraz na każdym etapie życia kobiety. Położna odgrywa kluczową rolę w okresie ciąży, kiedy jej głównym zadaniem jest przygotowanie kobiety ciężarnej do porodu i macierzyństwa. Położne mają również uprawnienia do prowadzenia ciąży fizjologicznej. Niestety w Polsce nadal jest to dość rzadko spotykane. Wyboru bądź zmiany położnej środowiskowej można dokonać bezpłatnie 2- krotnie w danym roku kalendarzowym. Każda kolejna zmiana jest możliwa, ale pacjentka poniesie koszty nowego wyboru. Deklaracje do nowo wybranej położnej można złożyć osobiście w formie papierowej, po uprzednim umówieniu się na spotkanie lub online poprzez internetowe konto pacjenta. Należy się jednak wcześniej zorientować czy dany gabinet POZ umożliwia dokonanie wyboru poprzez internet.
Położna realizuje świadczenia w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia od poniedziałku do piątku w godzinach 8-18 z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy. Spotkania mogą odbywać się zarówno w domu pacjentki jak i gabinecie położnej.
Ile spotkań z położną środowiskową może zrealizować kobieta w ciąży w ramach NFZ?
W Polsce z bezpłatnej edukacji przedporodowej może skorzystać każda pacjentka ciężarna. Jeśli ciążę prowadzi lekarz ginekolog, ma on obowiązek skierować kobietę do położnej pomiędzy 21. a 26. tygodniem ciąży w celu objęcia jej opieką. Edukacja przedporodowa nie jest obowiązkowa, ale warto z niej skorzystać, aby zdobyć wiedzę, rozwiać swoje wątpliwości oraz obawy. Dzięki nim ciężarna może lepiej przygotować się do nowej roli. Ma też zapewnione specjalistyczne wsparcie w razie trudności, które często towarzyszą temu ważnemu, ale jednocześnie trudnemu okresowi. Podczas ciąży w ramach refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia można zrealizować określoną ilość wizyt:
● 1 wizyta w tygodniu pomiędzy 21 a 31 tygodniem ciąży- maksymalna ilość spotkań 10
● 2 wizyty w tygodniu od 32 tygodnia ciąży aż do rozwiązania- maksymalna ilość wizyt to 16.
Zadania położnej środowiskowej w czasie połogu.
Położna sprawuje opiekę również nad pacjentką w połogu oraz noworodkiem do 2 miesiąca życia. Zgodnie z ustawą, pacjentka po porodzie ma prawo do 6 refundowanych wizyt. Wizyty u noworodka nazywane są patronażowymi. Pierwsza z nich powinna odbyć się do 48 h po zgłoszeniu położnej że pacjentka wraz z dzieckiem opuściła szpital. Zazwyczaj w chwili wypisu, oddział informuje położną o opuszczeniu szpitala przez pacjentkę i dziecko nad którymi sprawuje opiekę. Aby przyspieszyć wizytę patronażową, młoda mama może osobiście skontaktować się ze swoją położną.
Podczas takich spotkań i wizyt patronażowych zadaniem położnej jest:
● ocena stanu zdrowia matki, min.: ocena rany po cięciu cesarskim lub bocznym nacięciu krocza, ocena stanu piersi oraz obkurczenia się mięśnia macicy;
● ocena stanu zdrowia dziecka, min.” skontrolowanie zażółcenia powłok skórnych, ocena przyrostu wagi ciała, ocena gojenia się pępka;
● kontrolowanie rozwoju dziecka;
● udzielanie porad i wskazówek dotyczących pielęgnacji noworodka;
● pomoc w przystawieniu noworodka do piersi;
● nauka prawidłowych technik karmienia;
● pomoc w rozwiązaniu ewentualnych problemów mogących pojawić się podczas laktacji takich jak: opóźniona laktacja, nawał mleczny, zatkane kanaliki wyprowadzające pokarm, obrzęk piersi, zastój pokarmu, poranione brodawki;
● udzielenie porad dotyczących prawidłowej pielęgnacji po porodzie naturalnych lub cięciu cesarskim;
● edukacja w zakresie szczepień ochronnych;
● edukacja w zakresie powrotu płodności.
Po zakończeniu wizyt patronażowych położna przekazuje opiekę nad niemowlęciem pielęgniarce podstawowej opieki zdrowotnej. Nie kończy to jednak współpracy między pacjentką a położną. Młoda mama może nadal kontaktować się ze swoją położną, aby się skonsultować bądź rozwiać wszelakiego rodzaju wątpliwości.
“Położna na medal” to kampania społeczno-edukacyjna prowadzona od 2014 roku. Zwraca uwagę na kwestie związane z koniecznością podnoszenia standardów i jakości opieki okołoporodowej w Polsce poprzez edukację i promocję dobrych praktyk. Jej celem jest również podnoszenie świadomości społecznej na temat roli położnych w opiece okołoporodowej. Jednym z kluczowych elementów kampanii jest konkurs na najlepszą położną w Polsce. Zgłoszenia do tegorocznej, 10. edycji konkursu przyjmowane będą od 1 kwietnia do 30 września 2023 r. Głosy na nominowane położne można oddawać od 1 kwietnia do 31 grudnia 2023 roku. Oddawanie głosów odbywa się na stronie www.poloznanamedal.info Mecenasem kampanii jest marka Oktaseptal.
