W odniesieniu do tego ostatniego tematu Muzeum chce powrócić z apelem do mieszkańców województwa o podzielenie się wspomnieniami oraz udostępnienie pamiątek i przedmiotów z pionierskiego czasu, gdy współczesną Ziemię Lubuską od 1945 roku zasiedlali przybywający z różnych stron pierwsi przesiedleńcy, ekspatrianci i osadnicy.
W wyniku II wojny światowej duża część Europy dotknięta została wielkimi przymusowymi przemieszczeniami ludności. Ziemia Lubuska jest regionem szczególnym, bowiem jest jednym z tych obszarów, które dotknęła niemal całkowita wymiana ludności. Przybywający tu osadnicy zajmowali obce im domy poprzednich niemieckich mieszkańców, a przynosząc ze sobą zróżnicowaną kulturę swoich wcześniejszych małych ojczyzn, dali tym samym zaczyn wielobarwnej mozaice kulturowej współczesnej Ziemi Lubuskiej.
Tym właśnie wydarzeniom, w kontekście naszego regionu, poświęcona zostanie prezentacja stanowiąca część nowej stałej ekspozycji realizowanej od 2018 roku w ramach rozbudowy Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze. Prezentacja dotycząca powojennego osadnictwa ukaże i wyjaśni, w jakich warunkach odbyła się wymiana ludności i w jaki sposób przebiegał skomplikowany proces przemiany regionu niemieckiego w polski. Realia polityczne, społeczne, ekonomiczne i kulturowe – ukazane poprzez indywidualne biografie i doświadczenia zbiorowe – opowiedzą lubuski fragment powojennej historii. Prezentacja ta ma zatem dokumentować w perspektywie regionalnej jeden z najbardziej przełomowych momentów w całych dziejach Polaków.
Pracownicy Muzeum zwracają się z prośbą do mieszkańców regionu – pionierów, osadników, którzy dotarli na Ziemię Lubuską po II wojnie światowej, ale także do ich potomków, którzy dysponują odziedziczonymi po Rodzicach i Dziadkach świadectwami tamtych czasów i chcieliby – chroniąc w ten sposób przed zapomnieniem lub zniszczeniem – przekazać je do Muzeum. "Interesujące są dla nas zarówno materiały z życia prywatnego, rodzinnego, jak i społecznego – kulturalnego, religijnego, gospodarczego czy politycznego. Pragniemy ukazać ludzi i budowane od początku życie codzienne regionu – w miastach i na wsiach, w domach i firmach, w kościołach i szkołach, podczas pracy i wypoczynku, w dni powszednie i uroczyste, w chwilach trudnych i radosnych…"
Pamiątki mogą być przekazane Muzeum na stałe, wypożyczone czasowo lub udostępnione do skopiowania w wersji cyfrowej.
"Ważną częścią będą materialne świadectwa tamtych czasów, dlatego prosimy o udostępnienie Muzeum dokumentów, pamiątek, listów, fotografii, prasy, map, planów, pism urzędowych, rysunków, a także przedmiotów codziennego użytku (narzędzia, sprzęty, wyposażenie, ubiór) – zarówno tych przywiezionych ze sobą z dawnej ojczyzny, jak i poniemieckich, które towarzyszyły i ułatwiały życie na początku nowej drogi. Chcemy pokazać, jak pierwsi osadnicy obcy im świat zmieniali w swój dom.
Dotychczas odpowiedziało na nasz apel spore grono osób, zarówno z Zielonej Góry, jak i z innych części Ziemi Lubuskiej, które przekazały lub udostępniły naszemu Muzeum cenne materiały i przedmioty oraz zgodziły się na nagranie wielu godzin wspomnień. Wciąż chcemy jednak wzbogać te zbiory. Umożliwią one ukazanie – choćby fragmentaryczne – procesu trudnego osadnictwa i początków życia na Ziemi Lubuskiej.
Chcielibyśmy zaprezentować przykłady różnych życiorysów osób przybyłych na nowe miejsce, od przymusowych przesiedleńców z utraconych na rzecz ZSRR Kresów, jak i dobrowolnych osadników z Wielkopolski i z Polski centralnej, poprzez losy dipisów (robotników przymusowych, więźniów obozów koncentracyjnych czy jeńców wojennych), żołnierzy PSZ powracających z Zachodu oraz osadników wojskowych, reemigrantów z Francji i Niemiec, aż po historie przybywających z przeciwnego kierunku zesłańców z sowieckich łagrów na Syberii czy w Kazachstanie. Wśród ludności tworzącej nową społeczność dzisiejszej Ziemi Lubuskiej byli także Łemkowie i Ukraińcy przesiedlani w ramach akcji „Wisła” oraz przedstawiciele innych narodowości, m.in.: Żydzi, Tatarzy, Romowie czy szukający schronienia przed wojną domową uchodźcy z Grecji. Poza nowoprzybyłymi byli również ci, dla których obszar ten od wieków stanowił ich dom: Polacy – autochtoni z Babimojszczyzny oraz pewna liczba pozostałej tu po zakończeniu wojny ludności niemieckiej. Ze względu na odmienność swoich doświadczeń, każda z grup opowiada inną historię. Taka wielostronna perspektywa prezentacji pozwoli na uwidocznienie problemów, z którymi stykały się różnorodne społeczności, ale też na podkreślenie wielokulturowości, będącej do dziś cechą wyróżniającą nasz region.
Za pomocą wywiadów, dokumentów, fotografii, druków ulotnych, ówczesnej prasy, dzieł sztuki, przedmiotów codziennego użytku i innych obiektów zebranych od bezpośrednich świadków i uczestników historii i ich rodzin oraz dokumentów pochodzących ze zbiorów instytucji państwowych, będą mogły zostać unaocznione różnorodne aspekty budowania od podstaw nowego społeczeństwa na Ziemi Lubuskiej. Prezentacja, której istotną częścią będą materiały dźwiękowe i filmowe z rozmów i wywiadów zarejestrowanych z pierwszymi osadnikami, będzie miała charakter multimedialny".
Osoby, które zechcą opowiedzieć swoją historię o Początku, podzielić się fotografiami, dokumentami i wspomnieniami lub chciałyby poznać więcej szczegółów akcji prosimy o kontakt z dr Anittą Maksymowicz, telefon 68 327 23 45 w. 33; e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Zachęcamy do zapoznania się z fragmentami wybranych rozmów z pierwszymi osadnikami.
