Zakład Ubezpieczeń Społecznych na mocy art. 98 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998r. (Dz. U. z 2016r., poz. 599) – jest uprawniony do kierowania wniosków do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce popełnienia czynu – o ukaranie grzywną dłużników z tytułu nieopłacenia składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych oraz ubezpieczenie zdrowotne.
Wiąże się to z tym, że jeśli ktoś z płatników zaniechał działania, do którego był zobowiązany przepisami ustawy, czyli np. zapłaty należności składkowych, składania dokumentacji rozliczeniowej, prowadzenia dokumentacji związanej z obliczaniem składek oraz wypłatą świadczeń z ubezpieczeń społecznych – musi się liczyć z karą za wykroczenie.
ZUS jako wierzyciel może również zawnioskować o dokonanie wpisu do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych, na podstawie wystawionego przeciwko osobie fizycznej tytułu wykonawczego. Innym rodzajem sankcji jest wniosek ZUS o zakaz prowadzenia działalności gospodarczej wobec dłużników będących osobami fizycznymi, osób uprawnionych do reprezentowania osób prawnych i reprezentantów spółek prawa handlowego niemających osobowości prawnej oraz innych przedsiębiorców. W tej sytuacji bierze się pod uwagę czy powstałe zadłużenie jest wynikiem celowego działania płatnika składek, które w konsekwencji prowadzi do pogorszenia sytuacji finansowej prowadzonej działalności lub rażącego niedbalstwa. Nie bez znaczenia pozostaje fakt skuteczność prowadzonego postępowania egzekucyjnego oraz czy zadłużony podmiot zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości.
Jeżeli płatnik składek prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i zatrudnia pracowników a nie opłaca składek ubezpieczeniowych za tych ubezpieczonych – to narusza przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz kodeksu karnego. Art. 218§1a kk wskazuje, że jeśli nieopłacanie składek za zatrudnionych pracowników jest złośliwym i uporczywym naruszeniem praw pracownika, wynikających ze stosunku ubezpieczenia społecznego, to Zakład Ubezpieczeń Społecznych może wnieść do Prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez takiego nieuczciwego płatnika składek.
Nie mniej dotkliwą karą jest wymierzenie przez ZUS dodatkowej opłaty w związku z nieopłacaniem składek lub opłaceniem ich w zaniżonej wysokości. Decyzję o wymierzeniu opłaty wydaje się w stosunku do płatników składek z uwzględnieniem całości zadłużenia. Jest to rodzaj sankcji, który ma na celu zdyscyplinowanie płatnika składek i doprowadzenie do wykonania ciążącego na nim obowiązku opłacania składek.
Wszystkie te sankcje wiążą się z karą pieniężną dla zadłużonego płatnika składek. Można jednak uchronić się przed wymierzeniem kary przez ZUS, sąd czy prokuraturę jeżeli:
– zaległości zostaną uregulowane – nawet po wszczęciu postępowania w sprawie wymierzenia sankcji,
– płatnik składek złoży do ZUS wniosek o układ ratalny z zamiarem przystąpienia do miesięcznego regulowania wyznaczonych rat.
Wystarczy nawiązać kontakt z ZUS, wykazać chęć wyjścia z zaległości wobec Zakładu i uzyskać informacje o ulgach. Obecnie jest to możliwe również za pośrednictwem doradcy ds. ulg i umorzeń, z którym można się umówić na spotkanie, ocenić wstępnie rodzaj ulgi i sytuację płatnika, skompletować niezbędne do rozpatrzenia wniosku dokumenty i złożyć odpowiedni wniosek w ZUS. Kontakt telefoniczny z doradcą w Oddziale ZUS w Zielonej Górze: 683294386 i 684294387 oraz w innych wyznaczonych jednostkach ZUS na terenie całego kraju.
Joanna Kielan, Naczelnik Wydziału Realizacji Dochodów
