Niektórzy przedsiębiorcy są przekonani, że ich należności się przedawniły. Jednak nie zawsze tak jest. Dlatego warto przypomnieć zasady przedawniania składek.
Przedawnienie powoduje wygaśnięci zobowiązania, czyli nie może ono już być dochodzone.
W odróżnieniu od prawa cywilnego, Zakład Ubezpieczeń Społecznej ma obowiązek sam ustalić, czy doszło do przedawnienia należności składkowych, przez co rozumiemy same składki, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowe opłaty.
Do końca 2002 r. termin przedawnienia składek wynosił 5 lat, a od 1 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2011 r. był wydłużony do 10 lat. Zmiana, która nastąpiła z 1 stycznia 2012 r. przywróciła 5-letni termin przedawnienia i uregulowała kwestie dotyczące składek należnych przed tą datą. Od tej pory do przedawnienia składek, których bieg rozpoczął się przed styczniem 2012 r., stosuje się nowe przepisy, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od 1 stycznia 2012 r. Oznacza to, że te zobowiązania wygasły najpóźniej z 1 stycznia 2017 r. Gdyby jednak zgodnie z poprzednimi przepisami przedawnienie rozpoczęte miało nastąpić wcześniej, czyli licząc 10-cioletni termin przedawnienia, to następowało ono z upływem tego wcześniejszego terminu. Jeśli więc przedsiębiorca nie opłacił składek w kwietniu 2006 r. i czerwcu 2007 r., czyli w czasie, gdy termin przedawnienia wynosił 10 lat to przedawniłyby się one 10 maja 2016 r. i 10 lipca 2017 r. Po zmianie przepisów składka za czerwiec przedawniła się 31 grudnia 2016 r. Za to składka za kwiecień 2006 r. przedawniła się już 10 maja 2016 r.
Sam upływ określonego przepisami czasu nie przesądza o tym, że doszło do przedawnienia należności. Bieg przedawnienia może bowiem ulec zawieszeniu, a nawet przerwaniu. Zawieszenie powoduje wstrzymanie obliczania biegu przedawnienia, który po zakończeniu zawieszenia jest kontynuowany. Oznacza to więc niejako wydłużenie okresu przedawnienia. Bieg przedawnienia ulega zawieszeniu w kliku przypadkach. Od dnia zawarcia umowy o odroczenie terminu płatności składek lub rozłożenie ich na raty do dnia terminu płatności odroczonej należności lub ostatniej raty nie rozpoczyna się w ogóle, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Co umyka najczęściej zawieszenie biegu przedawnienia następuje od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. Tak więc nie biegnie on do doręczenia upomnienia, aż do umorzenia postępowania egzekucyjnego. Jego zawieszenie powoduje również sytuacja, gdy wydanie decyzji przez ZUS zależy od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Trwa ono wtedy do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub uprawomocniło się orzeczenie sądu, nie dłużej jednak niż 2 lata. W przypadku wydania przez ZUS decyzji ustalającej obowiązek ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek lub obowiązek ich opłacania, bieg terminu przedawnienia zawiesza się od dnia wszczęcia postępowania do dnia uprawomocnienia decyzji.
Przerwanie biegu przedawnienia to sytuacja wyjątkowa, związaną z ogłoszeniem upadłości. Oznacza to, że rozpoczyna się on na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego.
Musimy pamiętać, że należności zabezpieczone hipoteką lub zastawem nie ulegną przedawnieniu. Jednak po upływie terminu przedawnienia ZUS będzie mógł je egzekwować tylko z przedmiotu zabezpieczenia i jedynie do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia.
Opracowała: Agata Muchowska regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa lubuskiego
