Piątkowa /26 kwietnia/ uroczystość zgromadziła wielu znamienitych gości. To ważne, że w tak istotnym dla Lubuskiej Policji wydarzeniu możemy liczyć na naszych przyjaciół. W Komendzie Wojewódzkiej Policji w Gorzowie Wlkp. pojawili się przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, kierownictwo i przedstawiciele służb mundurowych, przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości, świata nauki i kultury oraz duchowni. Ale przede wszystkim gościliśmy rodzinę asp. Policji Państwowej Alojzego Banacha na czele z Państwem Alicją i Edwardem Marosz ze Stowarzyszenia „Gorzowska Rodzina Katyńska

Uroczystości rozpoczęła Prelekcja na temat powstania i działalności Policji Państwowej.

Policja Państwowa to wyjątkowa formacja mundurowa, która została powołana 100 lat temu ustawą Sejmu Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej z 24 lipca 1919 r. Była organem wykonawczym władz państwowych i samorządowych, umundurowaną i uzbrojoną organizacją pełniącą funkcje porządkowe oraz antykryminalne na terenie Polski w latach 1919–1939. Jej podstawowym zadaniem była ochrona bezpieczeństwa, spokoju i porządku publicznego. Była instytucją bardzo dobrze zorganizowaną i nowoczesną. W całym kraju na szczeblu wojewódzkim utworzono komendy okręgowe, w poszczególnych powiatach – komendy powiatowe, w miastach i dzielnicach – komisariaty, a w najmniejszych gminach – posterunki. W 1939 r. korpus policyjny liczył około 30 tys. funkcjonariuszy. Na początku II wojny światowej, w czasie kampanii wrześniowej, zginęło prawie 2 tys. policjantów. Około 12 tys. funkcjonariuszy trafiło do sowieckiej niewoli. Prawie 6 tys.z nich, zamordowanych wiosną 1940 r., leży na Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje, największej na świecie policyjnej nekropolii, która została otwarta i poświęcona 2 września 2000 r. Obchody tego ważnego w policyjnej historii momentu, rozpoczynamy właśnie dziś – uroczystością odsłonięcia tablicy patrona Lubuskiej Policji.

Alojzy Banach urodził się 5 października 1892 r. w Lińsku, w ówczesnym zaborze pruskim. Na początku 1918 r. wstąpił ochotniczo do Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera we Francji. Po zakończeniu służby w tej formacji wojskowej Alojzy Banach 11 listopada 1920 r. wstąpił do nowo utworzonej Policji Państwowej.

Po rozpoczęciu służby trafił do Tarnopola, głównego miasta województwa podolskiego, które w okresie dwudziestolecia międzywojennego przeżywało ostatni w swoich dziejach okres rozkwitu. Alojzy Banach na początku pełnił służbę zewnętrzną, a następnie pracował w biurze śledczym Komendy Wojewódzkiej Policji Państwowej w Tarnopolu. 26 grudnia 1929 r. zawarł związek małżeński z Antoniną Wasiatyńską. W kolejnych latach urodziły się jego dwie córki: Maria (1933 r.) i Alicja (1937 r.).

Alojzy Banach był wielokrotnie odznaczany. Otrzymał Medal Pamiątkowy – Za Wojnę 1918 – 1921, który był wyróżnieniem dla uczestników walk o niepodległość i zabezpieczenie granic Rzeczypospolitej Polskiej. Odebrał również Medal 10-lecia Odzyskania Niepodległości oraz Srebrny i Brązowy Medal „Za Długoletnią Służbę”, przyznany za odwagę, zasługi w walce o niepodległość kraju oraz za pracę dla wolnej ojczyzny i społeczeństwa, wychodzącą poza służbowe obowiązki. Rankiem 17 września 1939 r. Alojzy Banach wyszedł z domu i udał się do swojej jednostki, aby podjąć codzienne obowiązki służbowe. Kilka godzin wcześniej wschodnie tereny Polski zostały zaatakowane przez Armię Czerwoną. Tego samego dnia po godz. 16 wrócił do domu, zabrał plecak z rzeczami osobistymi i pożegnał się z rodziną. Mimo możliwości ewakuacji wraz ze swymi bliskimi Alojzy Banach wybrał obowiązek wobec Ojczyzny. Kilka dni później, tak jak wielu innych funkcjonariuszy Policji Państwowej i żołnierzy został aresztowany przez wojska sowieckie.

Jako jeniec wojenny trafił do obozu w Ostaszkowie. 22 marca 1940 r. Ławrientij Beria wydał tajny rozkaz, który stanowił podstawę do rozpoczęcia mordowania polskich jeńców wojennych i więźniów. 1 kwietnia 1940 r. w Moskwie podpisane zostały pierwsze „listy śmierci”, zlecenia na wysyłkę więźniów z obozów do miejsc kaźni. 3 kwietnia 1940 r. NKWD rozpoczęło likwidację obozu w Kozielsku, a dwa dni później obozów w Starobielsku i Ostaszkowie. Kolejne grupy jeńców przewożono do siedziby obwodowego zarządu NKWD w Twerze i mordowano w piwnicach tego budynku. W ten sposób i w tym miejscu najprawdopodobniej 16 kwietnia 1940 r. został zamordowany Alojzy Banach. Jego ciało wywieziono do wsi Jamok nieopodal Miednoje. Tam, na terenie ośrodka wypoczynkowego kalinińskiego NKWD, na skraju lasu znajdowały się doły o głębokości kilku metrów. Ofiary zbrodni zostały pochowane w 23 zbiorowych, bezimiennych mogiłach.

Decyzją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 r. Alojzy Banach został pośmiertnie awansowany na pierwszy stopień oficerski, tj. aspiranta Policji Państwowej.

Poświęcenia tablicy pamiątkowej dokonał bp dr Paweł Socha – Biskup Senior Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej. Pod tablicą każdy z przedstawicieli poszczególnych instytucji złożył wiązanki kwiatów oddając hołd dla pamięci Alojzego Banacha. Uroczystość odbyła się zgodnie z ceremoniałem przy obecności pocztów sztandarowych lubuskich jednostek Policji. Uświetniona została także wizytą orkiestry reprezentacyjnej Komendy Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu. Po tej cześci uroczystości zostały przeniesione do sali AWF-u, gdzie przedstwiono spektakl teatralny pt. „Służba”. To dzieje policyjnej rodziny, historia Policji w pigułce. Opowieść jest linearna, a główny bohater – dziadek, sięgając do wydarzeń sprzed lat, prowadzi swoją wnuczkę i jej przyjaciół przez karty historii. Odkrywa przy tym rodzinne tajemnice, komentuje i wyjaśnia historię. Żeby uatrakcyjnić przekaz, w spektaklu wykorzystane były fragmenty filmów, inscenizacje i muzyka. Na scenie wystąpili aktorzy Amatorskiej Sceny Policyjnej. Po spektaklu pt. „Służba” miało miejsce uroczyste podziękowanie i wręczenie odznak „Przyjaciela Teatru” za zaangażowanie w realizację przedsięwzięcia. Odznaki otrzymali nadinsp. Helena Michalak – Komendant Wojewódzki Policji w Gorzowie Wielkopolskim, Kanclerz Zamiejscowego Wydziału Kultury Fizycznej w Gorzowie Wlkp. Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu Stanisław Wiesław Kuhnert oraz Magdalena Dudlej i Krzysztof Pawłowski z Wydziału Komunikacji Społecznej KWP w Gorzowie Wielkopolskim.

Serdecznie dziękujemy wszystkim instytucjom i organizacjom, które włączyły się w przygotowanie inauguracji obchodów w województwie lubuskim 100. rocznicy powołania Policji Państwowej. Szczególne podziękowania składamy Wojewodzie Lubuskiemu, Panu Władysławowi Dajczakowi, Prezydentowi Miasta Gorzowa Wlkp., Panu Jackowi Wójcickiemu. Za zaangażowanie dziękujemy Zarządowi Wojewódzkiemu NSZZ Policjantów woj. lubuskiego i Wojewódzkiemu Zarządowi Zakładowemu w Gorzowie Wlkp. NSZZ Pracowników Policji oraz wszystkim władzom samorządowym – gminnym i powiatowym za wsparcie tego wyjątkowego wydarzenia.

Źródło: nadkom. Marcin Maludy Rzecznik Prasowy KWP w Gorzowie Wlkp.