Przygotowania trwały długo, aby móc w końcu zbiec przez wydrążony pod ziemią 111 metrowy tunel, któremu nadano nazwę „Harry”. W ucieczce brali udział jeńcy z 13 narodowości, w tym 6 Polaków. Niestety z całej grupy więźniów oflagu tylko trzem udało się oswobodzić. Pozostałych złapano i w większości zamordowano.

Chcąc upamiętnić znamienną dla Żagania, pancernej stolicy Polski kartę historii, na terenie Muzeum Obozów Jenieckich przeprowadzony został apel pamięci z wojskową asystą honorową. Kompanię honorową, dowodzoną przez podporucznika Krzysztofa Lużyńskiego wystawił 11 batalion dowodzenia. Wspólny pokłon poległym złożyli żołnierze dywizji oraz reprezentanci pozostałych służb mundurowych, władze miasta oraz młodzież szkolna. Honory swoim poprzednikom oddali także żołnierze z kanadyjskiego pułku pancernego Lord Strathcona’s Horse.

- Dziś, po latach z podziwem patrzymy na odważny wybór jeńców wojennych i z najwyższą czcią oddajemy im szacunek za ofiarę złożoną przez nich na ołtarzu wolności. Wielka Ucieczka pokazuje, jak niezwykła determinacja i ogromny wysiłek towarzyszyły jeńcom w dążeniu do upragnionej wolności. – czytamy w nadesłanym liście słowa Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych, generała broni doktora Mirosława Różańskiego.

W symbolicznym akcie pamięci marcowych wydarzeń 44 roku, pod Pomnikiem Ofiar Stalagu VIIIC złożone zostały również wiązanki kwiatów oraz zapłonęły znicze. Oddana została również salwa honorowa. Finalnym akcentem uroczystości było odegranie przez orkiestrę wojskową Czarnej Dywizji motywu muzycznego kompozycji Johna Sturges’a z filmu „Wielka ucieczka”.

Rocznicowemu wydarzeniu towarzyszy także wystawiona w Centrum Tradycji Polskich Wojsk Pancernych (CTPWP) ekspozycja „Za waszą wolność i tylko waszą”, dedykowana polskim pilotom, bohaterom walk o Wielką Brytanię, zorganizowana przez Centrum wspólnie między innymi z lubińskim ośrodkiem kultury Wzgórze Zamkowe oraz Muzeum Obozów Jenieckich w Żaganiu.

* * *

Stalag VIII C Żagań, stały obóz - Powstał na przełomie września i października 1939r. Ogólny jego obszar wynosił ok. 480.000 m². Obóz ten zlokalizowany został na południowym skraju miasta, przy szosie biegnącej do Iłowy Żagańskiej (Halbau). W początkowym okresie przebywało w nim kilka tysięcy Polaków - uczestników kampanii wrześniowej. W 1940 roku żołnierzy polskich pozbawiono statusu jeńca wojennego i wywieziono w głąb Niemiec na przymusowe roboty. Obóz przeznaczono dla jeńców francuskich, których liczba rok później przekroczyła 45.000. W tym czasie zaczęto kierować do obozu Belgów, Brytyjczyków, Jugosłowian, Włochów, Amerykanów, Czechosłowaków, Greków, Holendrów, Kanadyjczyków a także jeńców radzieckich. W skład armii francuskiej wchodziło wielu żołnierzy z krajów kolonialnych, stąd też w Stalagu VIII C znaleźli się również między innymi: Algierczycy, Marokańczycy, Senegalczycy. We wrześniu 1944 r. na terenie Stalagu VIIIC więzieni byli jeńcy AK z Powstania Warszawskiego. Jeńcy AK byli także więzieni przez Armię Radziecką po wyzwoleniu obozów w lutym 1945 roku. Po selekcji jeńcy AK byli wywożeni na Sybir.

Źródło: Sekcja prasowa 11DKPanc(tekst: ppor. Krzysztof Gonera, zdjęcia: chor. Rafał Mniedło)